ITchannelPRO volgt de ontwikkelingen rond circulaire IT in Nederland en Europa. De belangrijkste punten van de afgelopen periode zijn risicovol afval en een langere levensduur.
Dat het fout kan gaan, heeft men meegemaakt in de regio Botlek, in de eerste week van september. Daar ontstond brand op een schip met gemengde lading. Naast oud metaal waren er ook lithiumbatterijen aan boord. Die batterijen kwamen tot ontbranding. Het blussen van deze brand heeft dagen geduurd. Groot geluk daarbij was in dit geval dat een schip een afgescheiden omgeving is. De schade voor de omringende omgeving was daardoor gelukkig gering.
Export en werkgelegenheid
Bij het inzamelen van gebruikte hardware zijn de accu’s en batterijen niet de enige componenten die voorzichtig moeten worden behandeld. Dat geldt ook voor de meeste beeldschermen. De redactie van ITchannelPRO heeft ondertussen begrepen dat lang niet alle verwerkers daarvoor beschikken over de juiste papieren en kennis. Maar weinig bedrijven in Nederland kunnen deze producten veilig en verantwoord verwerken. Daarom zou een groot deel van dit soort materialen alsnog worden geëxporteerd.
Dat betekent dat er elders in de EU werkgelegenheid wordt gestimuleerd voor het verwerken van ons afval met soms aanzienlijke restwaarde. De EU heeft recent nog berekend om hoeveel werkgelegenheid het gaat. Eind 2016 waren er in de EU 4 miljoen banen direct toewijsbaar aan bedrijven die zich bezighouden met circulariteit. Daarbij zijn bijvoorbeeld ook bouwmaterialen en wit- en bruingoed meegeteld. De verwachting is dat dit aantal snel toeneemt in de komende jaren. Tot 2025 is er ruimte voor 700.000 nieuwe banen. Bij die aanname is men uitgegaan van de huidige productiecycli en levensduur.
Veranderde marktomstandigheden
Die aanname lijkt voor IT echter niet meer op te gaan. In deze sector is sprake van totaal veranderde marktomstandigheden. Die zijn te herleiden tot twee punten: de coronapandemie en de tekorten aan componenten. Het mag duidelijk zijn dat er een link is tussen deze twee punten.
Bij de tekorten aan componenten denkt men vooral aan chips, waarvan de prijzen zijn geëxplodeerd. Uit de kwartaalcijfers en andere meldingen van hardware-fabrikanten blijkt dat ook de prijzen van kunststof en aluminium voor de behuizingen flink zijn toegenomen. Producten assembleren is lastiger geworden door het ontbreken van al die onderdelen en het eindproduct is ook nog eens flink duurder. Voor sommige hardware wordt de levertijd inmiddels geoffreerd in maanden, waar dat voorheen in weken was.
Gunstig voor refurbished
De prijsverhogingen en onzekere levertijden zijn gunstig voor alle leveranciers van refurbished hardware. Vorig jaar profiteerden deze bedrijven vooral van het feit dat fabrikanten en distributeurs niet konden leveren. De productie in het Verre Oosten was tot stilstand gekomen en de voorraden in de magazijnen waren heel snel uitverkocht door de lockdowns. Nu is het de combinatie van te hoge prijzen en extreme levertijden die de vraag naar refurbished verder aanjaagt. ITchannelPRO ziet ook dat er nu veel meer vraag is naar andere hardware dan laptops en desktops. Servers, routers en switches gaan als warme broodjes over de toonbank.
Levensduur smartphones
Het is niet bekend of deze nieuwe omstandigheden invloed hebben op de IT-afvalberg in de EU. Een voorstel van de Duitse regering kan daarop wel invloed gaan hebben. Meerdere bronnen melden namelijk dat de Duitse regering werkt aan een plan voor het verlengen van de levensduur van smartphones. Het is in eerste instantie een aanvulling op de EU-brede regel over beschikbaarheid van onderdelen en updates van besturingssystemen. Berlijn wil dat fabrikanten liefst zeven jaar lang software-updates en onderdelen leveren voor zowel smartphones als tablets. Dat hoeven ze overigens niet gratis te doen. Met deze stap zet Berlijn de Europese Commissie onder druk. Brussel onderhandelt op dit moment namelijk over een verlenging van de feitelijke levensduur van dit soort devices tot vijf jaar.
Beide plannen kunnen rekenen op forse weerstand van fabrikanten en importeurs. Als deze devices echt zoveel langer meegaan, heeft dat enorme consequenties voor de verkoop van nieuwe devices. Ook telco’s die stunten met nieuwe toestellen bij verlenging van abonnementen moeten dan op zoek naar alternatieven.
Teveel accu’s en batterijen
De onderbouwing van het Duitse voorstel is inmiddels ook bekend. Men spreekt van hoge urgentie omdat de schaarste van bepaalde grondstoffen veel sneller toeneemt dan gedacht. Ook is er specifiek verwezen naar het afvalprobleem van met name accu’s en batterijen. Het aanbod hiervan zou sneller toenemen dan de capaciteit om deze verantwoord te verwerken in de EU of Duitsland.
Bij dat grotere aanbod denkt men vooral aan de grote en zware accu’s in e-auto’s. Met de grootschalige verwerking daarvan heeft nog bijna niemand ervaring. Naast deze groep bijzondere accu’s moet er nog een enorm aantal afwijkende batterijen worden verwerkt. Deze batterijen zitten vooral in IoT-devices. Uit onderzoek, mede mogelijk gemaakt door de EU, blijkt dat tegen 2025 dagelijks 78 miljoen van dit soort batterijen worden verbruikt.
Met de huidige kennis en capaciteit kan op dit moment maar 40 procent van die soort ‘specials’ worden gerecycled. Dat percentage zal in korte tijd fors omhoog moeten. Als dat niet mogelijk is, kan Brussel de fabrikanten van IoT-devices dezelfde regels opleggen als die voor smartphones.
Baanbrekend van Intel
Ook Intel zet een stap die mogelijk kan leiden tot minder afval. Dat bedrijf is vooral bekend als maker van chips. Het heeft recent bekendgemaakt een nieuw soort laptop in de markt te gaan zetten. Daarvoor is het begrip baanbrekend absoluut van toepassing.
Intel levert al enige jaren minicomputers, de NUCs. Die zijn om meerdere redenen populair. Ze bieden een bijzondere combinatie van een klein formaat, krachtige prestaties en zuinigheid. Typerend voor een NUC is ook dat nagenoeg alle hardware op een mini-moederbord zit. Het idee wordt dan ook nagebootst door tal van pc-merken.
De NUC krijgt nu een laptopvariant. De eerste laptop die Intel uitbrengt, is ook opgebouwd rond dat complete mini-moederbord. Maar dat is in dit geval wel simpel vervangbaar door bijvoorbeeld een exemplaar met een zwaardere CPU of GPU. Het is baanbrekend wat Intel doet met deze eerste modulaire laptops. De totale levensduur van een laptop kan dankzij deze slimme zet extreem makkelijk worden verlengd. Het is wachten op de stappen van de concurrentie.
Smartphones en laptops die langer meegaan. Het lijkt weinig te maken te hebben met circulaire IT. Toch is het een vast onderdeel van dit thema. Voor de Green Deal van de EU staat circulair namelijk ook voor alle activiteiten die bijdragen aan minder gebruik van grondstoffen. Dat is heel goed te realiseren door het verlengen van de effectieve levensduur van devices.
(Dit artikel verscheen eerder in ITchannelPRO magazine nummer 3)