Volgens het Waste Electrical and Electronic Equipment Forum (WEEE) blijft e-waste zich veel sneller ophopen dan recycling, en dat komt voor een goed deel door de opstapeling van oude smartphones.
Het consortium heeft in het kader van International E-Waste Day een korte enquête gehouden onder 8775 huishoudens in zes landen waaronder Nederland. Wat blijkt? Gemiddeld beschikt ieder huishouden over 74 elektronische producten. Dat is in de breedste zin van het woord: laptops, smartphones en tablets, maar bijvoorbeeld ook tosti-ijzers en föhns. Van die 74 producten zijn er 13 het resultaat van hamsteren, worden er negen helemaal niet gebruikt en zijn er vier kapot. Deels heeft dit te maken met de menselijke aard: bijna de helft van de ondervraagden zegt dat ze hun elektronische rommel bewaren omdat het misschien nog van pas komt. En kennelijk hecht 13 procent zelfs emotionele waarde aan hun niet-werkende apparaten.
Het totale gewicht van de jaarlijkse productie van deze apparaten komt neer op 24,5 miljoen ton, aldus het WEEE. Het probleem is dat de producten die worden weggegooid over nuttige en soms zelfs kritieke grondstoffen beschikken die niet worden teruggewonnen.
Focus is nobel, maar ineffectief
Het thema van International E-Waste Day 2022 is ‘Recycle it all, no matter how small’. Daarbij is de boodschap gericht op het herwinnen van materialen uit kleine apparaten, waaronder smartphones. Een logisch-klinkend thema, gezien de grote afvalberg die onder meer wordt veroorzaakt door IT-apparaten. Juist deze apparaten vinden hun weg naar de prullenbak -ook al mag dat eigenlijk niet- en worden uiteindelijk in een verbrandingsoven gekieperd.
Punt is alleen dat terugwinnen moeilijk is. In Nederland, zo zei circulair consultant Mathieu Sueters nog tijdens het recente Netwerkevent van Circulaire-IT, zijn er niet eens faciliteiten die dat kunnen. Alles moet worden geëxporteerd, wat extra vervoerskosten met zich meebrengt. Maar zelfs zonder dat betaalt het zich amper uit: de moeite die het kost om de waardevolle metalen te extraheren uit IT-apparatuur weegt niet op tegen de waarde die het op dit moment in de markt opbrengt. Daarom dat de Europese Unie nog enigszins is gaan doorpakken op zaken als levensduurverlenging, en herwinning en verwerking zoals geaccentueerd met International E-Waste Day iets aan prominentie verliest.
Helemaal doof zijn instanties als het WEEE Forum en de verschillende instanties van de Verenigde Naties ook niet. Het is vooral belangrijk dat er een eenvoudig systeem komt om klein ICT-afval te verwerken. Dat is niet alleen herwinning van materialen, maar ook inzetten op refurbishment van de naar schatting 5 miljard gebruikte smartphones die zich jaarlijks ophopen.
Als de business voor refurbished en hergebruik commercieel verder wordt ontwikkeld, is er een grotere stap te zetten dan de inzet op terugwinning van bepaalde materialen.